Σπήλαιο Μελιδονίου

Το σπήλαιο Μελιδονίου, γνωστό και ως Γεροντόσπηλιος, ριζωμένο στις πλαγιές του όρους Κουλούκωνα, 18 μόλις χιλιόμετρα μακριά από το χωριό Μελιδόνι. Κάθε σκαλί προς το εσωτερικό του είναι σκαλί προς έναν τόπο μυσταγωγικό. Οι 17 βαθμοί κελσίου και η 90% υγρασία γίνονται γρήγορα αισθητά καθώς μπροστά στα μάτια μας απλώνεται ο διάκοσμος του σπηλαίου, με σταλαγμίτες και σταλακτίτες εκατομμυρίων ετών να κόβουν την ανάσα.

Ίσως έτσι να ένιωθαν και οι πρώτοι έποικοι του, την Νεολιθική εποχή, χιλιάδες χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού. Συνεχίζοντας την μακραίωνη δραστηριότητα του ανθρώπου στο σπήλαιο, οι Μινωίτες λάτρευαν εδώ κάποια γυναικεία θεότητα, ενώ η λατρεία της συνεχίστηκε μέχρι το τέλος των Αρχαϊκών χρόνων.

Για τους αρχαίους Έλληνες, στον Γεροντόσπηλιο πρώτος κατοίκησε ο γίγαντας Τάλως, δώρο του Δία στον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, για να προστατεύει το νησί. Γύρω στον 2ο αιώνα π.Χ. η λατρεία απέκτησε μυστηριακό χαρακτήρα και το σπήλαιο συνδέθηκε με την λατρεία του λεγόμενου Τάλιου Ερμή.

Εκτός από τόπος λατρευτικός, το σπήλαιο έμελλε να γίνει τόπος αντίστασης και μαρτυρίου για τους υπόδουλους Κρητικούς, την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Το 1823 Τουρκοκρητικοί και αιγυπτιακός στρατός προσπαθούν να καταπνίξουν την επανάσταση στο νησί, με τον Χουσεΐν Μπέη να στρατοπεδεύει στο χωριό Μελιδόνι με μεγάλη στρατιά, με στόχο να λεηλατήσει τον Μυλοπόταμο. 370 γυναίκες και παιδιά, μαζί με 30 μαχητές θα ψάξουν καταφύγιο μέσα στο σπήλαιο του Μελιδονίου, έχοντας μαζί τους τροφή για λίγες μέρες. Οι τούρκοι τους ακολούθησαν, με τις μάχες και τους πυροβολισμούς στην είσοδο του σπηλαίου να κρατάνε για μήνες. Μέσα στο σπήλαιο, οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι ζουν σε άθλιες συνθήκες όμως θα γίνουν πιστοί στις αρχές της επανάστασης. Ελευθερία ή θάνατος.

Έτσι και έγινε. Οι τούρκοι ρίχνουν εύφλεκτα υλικά μέσα στη σπηλιά, ανάβουν μεγάλες φωτιές και ο καπνός γίνεται αποπνικτικός. Οι τελευταίες στιγμές των ελλήνων θα είναι μαρτυρικές, όμως η θυσία τους δεν θα ξεχαστεί. Στην κεντρική αίθουσα του σπηλαίου, την “Αίθουσα των Ηρώων” δεσπόζει το μνημείο-φόρος τιμής στους ανυπότακτους Κρητικούς, ένας σύγχρονος βωμός για την ελευθερία της πατρίδας!